Eurowirus – fundusze europejskie w nowej odsłonie

Walka o fundusze w czasie pandemii

Pierwsze działania instytucji unijnych na początku pandemii koronawirusa w Europie obejmowały uwolnienie ogromnej części środków na działania zapobiegające jego rozprzestrzenianiu się. Polsce przyznano ok. 7,5 mld euro z unijnego budżetu, co jest zdecydowanie największą kwotą spośród puli 37 mld euro, które były zaplanowane do podziału pomiędzy 27 państw członkowskich. Środki te pochodzą z budżetu unijnego i stanowią niewykorzystane przez Polskę środki z Funduszu Spójności, które Komisja Europejska zobowiązała nam się ponownie przekazać. Gdyby nie sytuacja nadzwyczajna, w jakiej znalazła się Polska, to najprawdopodobniej te fundusze nie trafiłyby ponownie do polskiego budżetu ze względu na to, że nie zostały wcześniej odpowiednio zakontraktowane, co więcej, konieczne byłoby zwrócenie kwoty ponad 1 mld zł, które zostały do Polski wcześniej przekazane w formie zaliczek. Decyzję o ponownym przelaniu źle zakontraktowanych funduszy Komisja Europejska podjęła ze względu na uruchomienie dwóch nowych inicjatyw. Pierwsza z nich to Coronavirus Response Investment Initiative, która oznacza tyle, że do budżetów państw członkowskich napłyną środki na walkę z koronawirusem. Decyzja została przez Komisję Europejską podjęta błyskawicznie. Około 30% z funduszy strukturalnych trafia do Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), które są nadzorowane przez samorządy. W tej inicjatywie wspólnym celem jest ratowanie życia obywateli. Na działania skierowane do walki z pandemią koronawirusa w ramach RPO na początku kwietnia przeznaczono ok. 3 mld zł, z czego większość ma trafić jako wsparcie dla służb medycznych i sanitarnych, natomiast reszta środków na wsparcie gospodarki i utrzymanie miejsc pracy.

Druga inicjatywa to Coronavirus Response Investment Initiative Plus, która wyznacza nowe zasady wydatkowania pieniędzy na walkę z koronawirusem poprzez zmniejszenie obostrzeń w dostępie do środków oraz zniesienie konieczności wkładu własnego przez państwa członkowskie. Znosi również limity (deficyt budżetowy nie więcej niż 3% PKB, dług publiczny maksymalnie na poziomie 60% PKB) w wydatkach budżetów państw członkowskich, co pozwoli na większą elastyczność w podejmowaniu działań wspierających ochronę gospodarek czy systemów opieki zdrowotnej.

Unijne wsparcie dla Polski obejmuje również sektor rolny i spożywczy, dla którego planowo zostanie przeznaczone ok. 3 mld euro. Te środki również stanowią niewykorzystane dotąd fundusze pochodzące z Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich.

W ramach bezpośredniego wsparcia krajów członkowskich poprzez program rescEU planowane jest wsparcie systemów opieki zdrowotnej państw członkowskich (3 mld euro) w celu zakupu sprzętu, leków czy środków ochrony osobistej. Ponadto każde z państw członkowskich może wziąć udział we wspólnych przetargach na zakup sprzętu medycznego, w ramach którego Polska skorzystała z zakupu respiratorów. Wywołany przez pandemię koronawirusa kryzys gospodarczy ma być łagodzony w ramach unijnego pakietu ratunkowego dla gospodarki – zaplanowana kwota to 540 mld euro. Pakiet ten to nic innego jak pożyczki, które będą realizowane w ramach dwóch inicjatyw SURE (ok. 100 mld euro ma trafić na ratowanie miejsc pracy i składek na ubezpieczenie zdrowotne) oraz w ramach gwarancji pożyczkowych oferowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny.