Projekty długoterminowe są ryzykowne i podatne na nieprawidłowości. Ze względu na swoją specyfikę mogą być narzędziem do ukrycia rzeczywistej złej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Wynika to w szczególności z faktu, iż dotyczą one więcej niż jednego okresu sprawozdawczego, a nieodłączną ich częścią jest zmienność.
Projekty długoterminowe spotykamy w różnych branżach (najbardziej popularne są usługi budowlane, ale przedmiotem projektów długoterminowych może być też np. tworzenie systemów informatycznych). Mogą więc dotyczyć usług materialnych i niematerialnych.
W ujawnianiu anomalii, które mogą wskazywać na symptomy nieprawidłowości, przydatna jest analiza danych. Jedną z metod weryfikacji oraz identyfikacji nadużyć i nieprawidłowości jest analiza trendów i odchyleń. Analiza taka powinna odbywać się na poziomie danych zagregowanych w czasie dla całego okresu inwestycji, a następnie obserwacje powinny być uzupełnione weryfikacją danych detalicznych, tj. szczegółowych księgowań.
Specyfika projektów długoterminowych
Projektami długoterminowymi określamy inwestycje realizowane dłużej niż 6 miesięcy, nawet przez kilka lat. Moment ich rozpoczęcia, kontynuacja oraz zakończenie realizacji prac przypadają na różne okresy sprawozdawcze. W konsekwencji przed zakończeniem projektu powstają kolejne sprawozdania finansowe: miesięczne, kwartalne, półroczne i roczne.
Projekt długoterminowy może być finansowany i rozliczany w różnych modelach, w skrajnym przypadku wykonawca przez cały czas trwania inwestycji wykłada środki, a dopiero po zakończeniu projektu dostaje zapłatę. Gdyby w kolejnych sprawozdaniach finansowych ujmować tylko rozliczone koszty i przychody, firma w okresie realizacji projektu długoterminowego wyglądałaby jak podmiot permanentnie przynoszący straty. Przez kilka lat wykazywałaby jedynie koszty, czyli wydatki na pracowników, maszyny, materiały itp., co skutkowałoby pogłębiającą się stratą. Dopiero po zakończeniu projektu i otrzymaniu wynagrodzenia wykazałaby przychody i nieproporcjonalnie wysoki zysk. W takim przypadku skumulowany zysk wynikający z kilku lat działalności odzwierciedlony byłby punktowo w jednym momencie w czasie.
Przy takim podejściu zarządzający firmą nie wiedzieliby na bieżąco, który projekt długoterminowy jest rentowny, a który generuje straty. Poza tym zaburzony byłby obraz firmy dla podmiotów zewnętrznych: właścicieli, inwestorów czy kontrahentów.
Rozliczanie projektów długoterminowych
Aby uniknąć zniekształcania obrazu sytuacji finansowej firmy, projekty długoterminowe rozliczane są proporcjonalnie do stopnia ich zaawansowania zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów. Zakłada się, że przychody związane z projektem kształtują się proporcjonalnie do zawansowania prac. Oznacza to, że w sprawozdaniach finansowych ujmowane są przychody należne, ale jeszcze niezrealizowane. Stopień zaawansowania prac i w konsekwencji należnych przychodów za dany okres można mierzyć, przyjmując różne metody, m.in. udziału kosztów poniesionych w stosunku do całkowitych kosztów wykonania usługi lub liczby przepracowanych godzin. Jest to zgodne z art. 34a ustawy o rachunkowości.
Projekty długoterminowe związane są ze sporym ryzykiem zmienności. Ze względu na długi horyzont czasowy w tracie realizacji projektu zmienić się może właściwie wszystko: ceny maszyn, surowców, koszty pracy, sytuacja polityczna, koniunktura gospodarcza itp. Te czynniki mogą bezpośrednio wpłynąć na planowany wynik projektu, zwiększając ryzyko, że projekt, który miał być rentowny, przyniesie stratę.
Pozostałe 75% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
