Działalność sezonowa – rozliczenia podatkowe, składkowe i ewidencja

Działalność sezonowa – podatki dochodowe

Przepisy ustaw o podatku dochodowym nie przewidują szczególnych zasad opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej prowadzonej sezonowo. W praktyce oznacza to, że podatnicy prowadzący działalność tylko przez część roku mają identyczne obowiązki jak ci, którzy prowadzą działalność przez cały rok. Wyjątek od tej zasady dotyczy używanych sezonowo środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Podatnicy prowadzący działalność sezonową mogą również korzystać z różnych form jej opodatkowania.

Forma opodatkowania podatników PIT prowadzących działalność sezonową. W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność sezonową w grę wchodzi jedna z wymienionych poniżej form opodatkowania (chyba że wybór jednej z tych form wyklucza rodzaj prowadzonej działalności sezonowej lub okoliczności jej prowadzenia), czyli:

1. według skali podatkowej,
2. podatkiem liniowym,
3. w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
4. kartą podatkową*.

* Przypominamy, że od 2022 r. z karty podatkowej mogą korzystać tylko ci podatnicy, którzy kontynuują opodatkowanie w tej formie – byli już opodatkowani w ten sposób w 2021 r. Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą lub planujący zmienić formę opodatkowania nie mogą skorzystać z karty podatkowej.

W przypadku trzech pierwszych form konieczność opłacania podatku (zaliczek na podatek lub ryczałtu) występuje jedynie za miesiące, w których podatnik uzyska dochód (w przypadku zasad ogólnych i podatku liniowego) lub przychód (w przypadku ryczałtu). Inaczej jest w przypadku karty podatkowej – podatnicy prowadzący działalność sezonową, którzy kontynuują opodatkowanie w tej formie, są obowiązani do opłacania podatku również za miesiące, w których nie uzyskują żadnych przychodów. Zaliczek na PIT, ryczałtu oraz karty podatkowej nie trzeba płacić, jeżeli podatnik zdecyduje się na zawieszenie działalności (art. 44 ust. 10 updof, art. 21 ust. 1d i art. 34 ust. 3 uzpd).

Niestety, nie jest możliwe jednoznaczne wskazanie, która z tych form opodatkowania byłaby dla podatnika najkorzystniejsza. Zależy to bowiem od wysokości uzyskanych przez niego przychodów i ponoszonych kosztów.

Rozliczanie zakupów urządzeń wykorzystywanych tylko w sezonie. Urządzenia wykorzystywane do działalności sezonowej używane są najczęściej tylko w sezonie. Nie ogranicza to w żaden sposób prawa do zaliczania wydatków na nabywanie takich urządzeń do kosztów. Wyjątkiem są przepisy wyłączające możliwość zaliczania do kosztów podatkowych wydatków na nabycie środków trwałych – art. 16 ust. 1 pkt 1 updop oraz art. 23 ust. 1 pkt 1 updof. Wydatki na środki trwałe są zaliczane do kosztów w formie odpisów amortyzacyjnych. Wydatki na inne urządzenia są zaliczane do kosztów na zasadach ogólnych. Nie ma przepisów ograniczających możliwość zaliczania takich wydatków do kosztów uzyskania przychodów, w szczególności nakazujących rozliczać takie koszty w czasie. Koszty takie potrącalne są w dacie ich poniesienia (dotyczy to zarówno podatników rozliczających koszty podatkowe metodą kasową, jak i podatników rozliczających koszty podatkowe metodą memoriałową).

Amortyzacja środków trwałych. Tak jak wszyscy podatnicy, podatnicy prowadzący działalność sezonową nie mogą zaliczać do kosztów podatkowych wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b updof oraz art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. b updop). W zamian – tak jak pozostali podatnicy – podatnicy prowadzący działalność sezonową mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne (art. 22 ust. 8 updof oraz art. 15 ust. 6 updop).

Odpisów amortyzacyjnych od sezonowo używanych środków trwałych oraz wartości niematerialnych dokonuje się w sposób szczególny, gdyż wysokość odpisu miesięcznego ustala się według jednej z dwóch metod – przez podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych:

1. przez liczbę miesięcy w sezonie albo
2. przez 12 miesięcy w roku

– art. 16h ust. 1 pkt 3 updop i art. 22h ust. 1 pkt 3 updof.

Wybór pierwszej metody pozwala na szybszą amortyzację środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych używanych sezonowo (co jest na ogół korzystniejsze). Wybór drugiej z metod pozwala na wydłużenie okresu amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Odpisów amortyzacyjnych ustalonych w jeden z powyższych sposobów dokonuje się za miesiące, w których środek trwały jest wykorzystywany w działalności sezonowej.

Przykład

Podatnik kupił kiosk w nadmorskiej miejscowości. W kiosku tym przez cztery miesiące w roku (od początku czerwca do końca września) sprzedaje różnego rodzaju artykuły plażowe. Cena nabycia kiosku wyniosła 60 000 zł. Liniowa stawka amortyzacyjna dla kiosków wynosi 10% (art. 22i ust. 1 w zw. z poz. 08 załącznika nr 1 do updof oraz art. 16i ust. 1 w zw. z poz. 08 załącznika nr 1 do updop), co daje 6000 zł rocznego odpisu amortyzacyjnego. Podatnik w tej sytuacji może (według swojego wyboru) zaliczać do kosztów uzyskania przychodów czerwca, lipca, sierpnia i września każdego roku odpisy amortyzacyjne w wysokości:

1. 1500 zł (6000 zł : 4 miesiące sezonu),
2. 500 zł (6000 zł : 12 miesięcy).

W przypadku dokonywania odpisów amortyzacyjnych w działalności sezonowej należy zwrócić uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze, nie jest możliwe dokonywanie odpisów amortyzacyjnych co kwartał oraz jednorazowo na koniec roku podatkowego (na co pozwalają, co do zasady, przepisy art. 22h ust. 4 updof oraz art. 16h ust. 4 updop). Przepisy art. 22h ust. 1 pkt 3 updof oraz art. 16h ust. 1 pkt 3 updop wyraźnie mówią bowiem o odpisach miesięcznych.

Po drugie, w działalności sezonowej jednorazowych odpisów amortyzacyjnych należy dokonywać w okresie, w którym środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne są wykorzystywane (a więc w sezonie) – na podstawie art. 22f ust. 3 updof lub art. 16f ust. 3 updop oraz na podstawie art. 22k ust. 7 updof oraz art. 16k ust. 7 updop. Wykluczone jest dokonywanie jednorazowych odpisów amortyzacyjnych używanych sezonowo środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w miesiącach, w których nie są one wykorzystywane (a więc poza sezonem).

Warto tu zauważyć, że także w przypadku środków trwałych przeznaczonych do wynajmu sezonowo odpisy amortyzacyjne nie mogą być dokonywane przez cały rok, lecz jedynie w miesiącach ich wykorzystywania. Jak wcześniej wspomniano, wysokość tych odpisów może być ustalana na dwa sposoby, tj. podzielenie rocznej kwoty odpisów amortyzacyjnych przez liczbę miesięcy w sezonie albo przez 12 miesięcy w roku.

Przykład

Podatnik wynajmuje sprzęt rolniczy, przy czym część sprzętu jest przeznaczona do wynajmu tylko w okresie od kwietnia do września. W tej sytuacji sezon dla wynajmowanego sprzętu rolniczego trwa sześć miesięcy, a więc miesięcznych odpisów amortyzacyjnych podatnik może dokonywać:

1. od kwietnia do września,
2. w wysokości 1/6 lub 1/12 rocznego odpisu amortyzacyjnego.

Działalność sezonowa a VAT

Podobnie jak przepisy o podatku dochodowym, przepisy o VAT nie zawierają szczególnych regulacji dotyczących podatników prowadzących działalność sezonową. Nie ulega jednak wątpliwości, że działalność gospodarcza prowadzona sezonowo jest działalnością gospodarczą w rozumieniu VAT. W konsekwencji przedsiębiorcy prowadzący działalność sezonową są z tego tytułu podatnikami VAT (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT).

Podatnicy prowadzący działalność sezonową – tak jak inni podatnicy – mają wybór pomiędzy jej opodatkowaniem VAT na zasadach ogólnych oraz – o ile spełniają ustawowe warunki – korzystaniem ze zwolnienia podmiotowego. Przepisy o VAT nie różnicują również wysokości stawek VAT w zależności od tego, czy podatnik prowadzi działalność gospodarczą przez cały rok, czy tylko w sezonie.

Korzystanie ze zwolnienia podmiotowego od VAT. Tak jak większość podatników, również podatnicy prowadzący działalność sezonową mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego od VAT (chyba że możliwość taką wyłącza jeden z przepisów art. 113 ust. 13 ustawy o VAT). Zwolnienie to określają przepisy art. 113 ustawy o VAT.

Zwolnieniem tym objęci są przede wszystkim podatnicy kontynuujący działalność gospodarczą rozpoczętą w latach wcześniejszych, u których wartość sprzedaży opodatkowanej w roku poprzednim nie przekroczyła 200 000 zł, jeśli w trakcie 2024 r. nie przekroczą tego limitu. Dotyczy to również podatników kontynuujących działalność sezonową (przy czym jeżeli podatnik rozpoczął działalność sezonową w trakcie poprzedniego roku i kontynuuje ją w roku kolejnym, to jego limit za poprzedni rok będzie niższy niż 200 000 zł, gdyż był on obliczany proporcjonalnie od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej do końca poprzedniego roku). Należy zauważyć, że nie ma przepisów dostosowujących limit zwolnienia do okresu prowadzenia działalności sezonowej w ciągu roku. W konsekwencji nawet jeżeli działalność gospodarczą podatnik prowadzi tylko przez trzy miesiące w roku, limit zwolnienia podmiotowego obowiązujący tego podatnika to 200 000 zł.