Wakacje składkowe w praktyce

1. Nowelizacja ustawy systemowej przewiduje nowy rodzaj ulgi dla małych przedsiębiorców w postaci zwolnienia z opłacania składek ZUS – tzw. wakacje składkowe.
2. Zwolnienie to obejmuje wyłącznie składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz dobrowolne chorobowe, jak również na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy – nie dotyczy natomiast składki zdrowotnej.
3. Omawiana ulga ma charakter dobrowolny, co oznacza, że przedsiębiorca będzie zwolniony z opłacania składek ZUS na swój wniosek (który może złożyć wyłącznie drogą elektroniczną).
4. Zwolnienie z opłacania składek ZUS obejmuje jeden miesiąc kalendarzowy (wskazany przez przedsiębiorcę) w każdym roku kalendarzowym. Ulga ta stanowi pomoc de minimis.
5. Z wakacji składkowych mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku mieli zgłoszonych do ubezpieczeń nie więcej niż 10 ubezpieczonych, a ich roczny przychód z działalności w okresie ostatnich dwóch lat poprzedzających rok złożenia wniosku (lub w co najmniej jednym roku z tych dwóch lat) nie przekroczył równowartości w złotych 2 mln euro. Warunkiem jest też podleganie przez przedsiębiorcę ubezpieczeniom społecznym z działalności gospodarczej w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o wakacje składkowe.
6. Prawo do tej ulgi nie przysługuje, jeśli przedsiębiorca w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku o wakacje składkowe oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia jego przedłożenia wykonywał działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, u którego w ramach umowy o pracę w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał czynności wchodzące w zakres tej działalności.
7. W okresie wakacji składkowych składki ZUS będą finansowane z budżetu państwa.

Omawiana preferencja składkowa została wprowadzoną przez ustawę z 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, a przewidywana data jej wejścia w życie to 1 listopada 2024 r. Ma ona na celu udzielenie wsparcia najmniejszym firmom, szczególnie na początku prowadzenia działalności, i na etapie jej rozwoju, gdy koszt składek stanowi dla nich spore obciążenie. Tym bardziej że każdego roku wysokość składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców wzrasta z uwagi na rosnące przeciętne miesięczne wynagrodzenie.

Na czym polegają tzw. wakacje składkowe?

Nowy przywilej sprowadza się do możliwości nieopłacenia przez przedsiębiorcę za 1 miesiąc – w każdym roku kalendarzowym – należnych na własne ubezpieczenia społeczne składek: emerytalnej, rentowych i wypadkowej, a także składek na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS).

Omawiane zwolnienie dotyczy również składek na ubezpieczenie chorobowe, ale tylko jeżeli przedsiębiorca dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu kalendarzowym złożenia wniosku o ulgę oraz w miesiącu kalendarzowym go poprzedzającym. To dodatkowe obwarowanie ma ograniczyć pole do ewentualnych nadużyć tego uprawnienia.

Należy uznać, że do spełnienia ww. warunku w odniesieniu do danego miesiąca wystarczające jest podleganie w nim ubezpieczeniu chorobowemu przez co najmniej 1 dzień.

Przykład

Wojciech P. jest przedsiębiorcą i prowadzi jednoosobowo od roku pozarolniczą działalność gospodarczą wpisaną do rejestru CEIDG. Załóżmy, że przystąpił od 21 października 2024 r. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ponieważ spełnia on warunki do skorzystania z wakacji składkowych, złożył wniosek o zwolnienie go w ramach wspomnianej preferencji z obowiązku opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne (w tym składki chorobowej) oraz składek na FP i FS za listopad 2024 r.

W przedstawionych okolicznościach wakacje składkowe powinny objąć także składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, gdyż przedsiębiorca podlegał temu ubezpieczeniu w miesiącu kalendarzowym złożenia wniosku o wakacje składkowe oraz miesiącu kalendarzowym go poprzedzającym.

Składki ZUS za miesiąc kalendarzowy objęty wakacjami składkowymi podlegają finansowaniu z budżetu państwa.

Źródło tego finansowania to:

• dotacja z budżetu państwa do FUS – w przypadku ubezpieczeń społecznych;
• przychody FP, zgodnie z art. 106 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w tym wpłaty składek na FP oraz dotacje budżetu państwa – w przypadku składki na FP;
• przychody FS, zgodnie z art. 3 i 4 ustawy o Funduszu Solidarnościowym, w tym wpłaty na obowiązkowe składki oraz danina solidarnościowa – w przypadku składki na FS.

Osoby ubiegające się o wsparcie w formie wakacji składkowych powinny szczególną uwagę zwrócić m.in. na sposób ustalania podstawy wymiaru składek za miesiąc kalendarzowy, w którym będą korzystać z tej nowej ulgi. W tym przypadku:

• podstawą wymiaru składek będzie najniższa podstawa obowiązująca konkretnego ubezpieczonego na podstawie przepisów ustawy systemowej, jeżeli osoba ta odprowadza składki zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy systemowej (a więc w 2024 r. od podstawy wynoszącej 4694,40 zł, czyli 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek) albo art. 18a ust. 1 ustawy systemowej (czyli od podstawy wynoszącej 30% kwoty ustawowego minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 1290 zł od lipca 2024 r. do grudnia 2024 r.) lub
• podstawa wymiaru składek zostanie ustalona zgodnie z zasadami określonymi w art. 18c ust. 1 i 2 ustawy systemowej, a więc w myśl reguł obowiązujących w ramach tzw. małego ZUS plus, nawet jeżeli dana osoba zadeklarowała kwotę wyższą.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek objętych nową ulgą nie należy stosować regulacji, zgodnie z którymi:

• za miesiąc, w którym nastąpiło, odpowiednio, objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, albo
• za miesiąc, w którym wystąpiła niezdolność do pracy trwająca przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku z ubezpieczenia społecznego,

kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.

Przykład

Anna J., 30-letnia mieszkanka Łodzi, prowadzi jednoosobowo mały salon kosmetyczny (na podstawie wpisu do rejestru CEIDG) i odprowadza z tego tytułu składki na ubezpieczenie społeczne na zasadach przewidzianych dla małego ZUS plus. Składki te opłaca zasadniczo od podstawy wynoszącej 3850,50 zł, ale od września 2024 r. postanowiła wspomnianą podstawę wymiaru składek podnieść do poziomu 4200 zł.