Rozwiązanie i likwidacja spółek prawa handlowego

Rozwiązanie spółki jawnej

Rozwiązanie spółki jawnej powodują: przyczyny przewidziane w jej umowie, jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, ogłoszenie upadłości spółki, śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika oraz prawomocne orzeczenie sądu. Uchwała o rozwiązaniu spółki jawnej, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, może zostać podjęta przy wykorzystaniu wzorca uchwały udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Spółkę jawną uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony w przypadku, gdy pomimo istnienia przyczyn rozwiązania przewidzianych w umowie, prowadzi ona swoją działalność za zgodą wszystkich wspólników. Jeżeli spółkę jawną zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć jej umowę na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Spółkę jawną zawartą na czas życia wspólnika uważa się za zawartą na czas nieoznaczony. Wypowiedzenia dokonuje się w formie pisemnego oświadczenia, które należy złożyć pozostałym wspólnikom lub wspólnikowi uprawnionemu do reprezentowania spółki jawnej. W czasie trwania spółki jawnej wierzyciel wspólnika może uzyskać zajęcie tylko tych praw służących wspólnikowi z tytułu udziału w spółce jawnej, którymi wspólnikowi wolno rozporządzać. Jeżeli w ciągu ostatnich sześć miesięcy przeprowadzono bezskutecznie egzekucję z ruchomości wspólnika, wówczas jego wierzyciel, który na podstawie tytułu egzekucyjnego uzyskał zajęcie roszczeń służących wspólnikowi w przypadku jego wystąpienia lub rozwiązania spółki jawnej może wypowiedzieć jej umowę na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego, nawet gdy umowa spółki była zawarta na czas oznaczony. Każdy wspólnik może z ważnych powodów żądać rozwiązania spółki jawnej przez sąd. Jeżeli jednak ważny powód zachodzi po stronie jednego ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o wyłączeniu tego wspólnika ze spółki jawnej. Pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika oraz pomimo wypowiedzenia umowy spółki jawnej przez wspólnika lub jego wierzyciela, spółka trwa nadal między pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki jawnej tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Uzgodnienie takie powinno w przypadku śmierci lub ogłoszenia upadłości nastąpić niezwłocznie, a w przypadku wypowiedzenia – przed upływem terminu wypowiedzenia. W przeciwnym razie spadkobierca, syndyk lub wspólnik, który wypowiedział umowę spółki jawnej, a także jego wierzyciel, mogą domagać się przeprowadzenia likwidacji. W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej wartość udziału kapitałowego wspólnika lub jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki jawnej. Udział kapitałowy powinien być wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki jawnej przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze. Jeżeli udział kapitałowy wspólnika występującego lub spadkobiercy wspólnika przy rozliczeniu wykazuje wartość ujemną, wówczas jest on zobowiązany wyrównać spółce jawnej przypadającą na niego brakującą wartość. Wspólnik występujący lub spadkobierca wspólnika uczestniczą w zysku i stracie ze spraw jeszcze niezakończonych. Nie mają oni jednak wpływu na ich prowadzenie. Mogą jednak żądać wyjaśnień, rachunków oraz podziału zysku i straty z końcem każdego roku obrotowego. Jeżeli w spółce jawnej składającej się z dwóch wspólników po stronie jednego z nich zaistnieje powód rozwiązania spółki, sąd może przyznać drugiemu wspólnikowi prawo do przejęcia majątku spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem. W przypadkach uzasadniających rozwiązanie spółki jawnej należy przeprowadzić jej likwidację, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia jej działalności. W przypadku wypowiedzenia umowy spółki jawnej przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości wspólnika porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki jawnej po zaistnieniu powodu jej rozwiązania wymaga zgody wierzyciela lub syndyka. W okresie likwidacji zakaz konkurencji obowiązuje tylko osoby będące likwidatorami. Likwidatorami są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała wymaga jednomyślności, chyba że umowa spółki jawnej stanowi inaczej. Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk. Sąd rejestrowy może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby. Likwidator może być odwołany tylko w drodze jednomyślnej uchwały wspólników. Z ważnych powodów sąd rejestrowy może na wniosek wspólnika lub osoby mającej interes prawny odwołać likwidatora. Likwidatora ustanowionego przez sąd tylko sąd może odwołać. Do sądu rejestrowego należy zgłosić: otwarcie likwidacji, nazwiska i imiona likwidatorów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń elektronicznych, sposób reprezentowania spółki jawnej przez likwidatorów i wszelkie w tym zakresie zmiany, nawet gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowej reprezentacji spółki. Każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania zgłoszenia. Wpis likwidatorów ustanowionych przez sąd i wykreślenie likwidatorów odwołanych przez sąd następuje z urzędu. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”. W sprawach, w których wymagana jest uchwała likwidatorów, rozstrzyga większość głosów, chyba że wspólnicy lub sąd powołujący likwidatorów postanowili inaczej. Likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki jawnej, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku. W stosunkach wewnętrznych likwidatorzy są zobowiązani stosować się do uchwał wspólników. Likwidatorzy ustanowieni przez sąd powinni stosować się do jednomyślnych uchwał powziętych przez wspólników oraz przez osoby mające interes prawny, które spowodowały ich ustanowienie. W granicach swoich kompetencji likwidatorzy mają prawo prowadzenia spraw spółki jawnej i jej reprezentowania. Wobec osób trzecich działających w dobrej wierze czynności podjęte przez likwidatorów uważa się za czynności likwidacyjne. Otwarcie likwidacji powoduje wygaśnięcie prokury. W okresie likwidacji nie może być ustanowiona prokura. Za zobowiązania spółki jawnej zaciągnięte w okresie likwidacji spadkobiercy wspólnika odpowiadają według przepisów o odpowiedzialności za długi spadkowe. Likwidatorzy sporządzają bilans na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji. W przypadku, gdy likwidacja trwa dłużej niż rok, sprawozdanie finansowe należy sporządzić na dzień kończący każdy rok obrotowy. Z majątku spółki jawnej spłaca się przede wszystkim jej zobowiązania oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych. Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki jawnej. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku. Rzeczy wniesione przez wspólnika do spółki jawnej tylko do używania zwraca się wspólnikowi w naturze. Jeżeli majątek spółki jawnej nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, wówczas niedobór dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy, a w ich braku – w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie. W przypadku niewypłacalności jednego ze wspólników, przypadającą na niego część niedoboru dzieli się między pozostałych wspólników w takim samym stosunku. Likwidatorzy powinni zgłosić zakończenie likwidacji i złożyć wniosek o wykreślenie spółki jawnej z KRS. W przypadku rozwiązania spółki jawnej bez przeprowadzenia likwidacji obowiązek złożenia wniosku ciąży na wspólnikach. Rozwiązanie spółki jawnej następuje z chwilą wykreślenia jej z KRS. W przypadku upadłości spółki jawnej, jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z KRS. Spółka jawna nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy zostało uchylone lub umorzone.

Rozwiązanie spółki partnerskiej

Rozwiązanie spółki partnerskiej powodują: przyczyny przewidziane w umowie spółki, jednomyślna uchwała wszystkich partnerów, ogłoszenie upadłości spółki, utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu oraz prawomocne orzeczenie sądu. W przypadku, gdy w spółce partnerskiej pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner ma uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki, wówczas spółka partnerska ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń. W przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu, powinien on wystąpić ze spółki partnerskiej najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo wykonywania wolnego zawodu. Wystąpienie następuje przez pisemne oświadczenie skierowane do zarządu lub do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki partnerskiej. Po bezskutecznym upływie ww. terminu uważa się, że partner wystąpił ze spółki partnerskiej w ostatnim dniu tego terminu. Spadkobierca partnera nie wstępuje do spółki partnerskiej w miejsce zmarłego partnera, chyba że jej umowa stanowi inaczej.

Rozwiązanie spółki komandytowej

W kwestiach rozwiązania i likwidacji spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Pamiętać przy tym należy, że śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki komandytowej. Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce komandytowej 1 osobę do wykonywania ich praw. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców komandytariusza. Podział udziału komandytariusza w majątku spółki komandytowej między spadkobierców jest skuteczny wobec tego typu spółki jedynie za zgodą pozostałych wspólników.

Rozwiązanie spółki komandytowo-akcyjnej

Rozwiązanie spółki komandytowo-akcyjnej powodują: przyczyny przewidziane w statucie, uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki, ogłoszenie upadłości spółki, śmierć oraz ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza. Ogłoszenie upadłości akcjonariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki komandytowo-akcyjnej. Wypowiedzenie umowy spółki komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza i jego wystąpienie z tej spółki jest dopuszczalne. Akcjonariuszowi nie przysługuje prawo wypowiedzenia umowy spółki komandytowo-akcyjnej. Do rozwiązania i likwidacji spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się – co do zasady – przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej. Likwidatorami są komplementariusze mający prawo prowadzenia spraw spółki komandytowo-akcyjnej, chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia powzięta za zgodą wszystkich komplementariuszy stanowi inaczej.