Analiza finansowa projektu inwestycyjnego przy użyciu MS Excel – case study

Komórki, w które wpisano wartości, są wypełnione na szaro. Konwencja ta będzie utrzymana również w późniejszych obliczeniach, dzięki czemu uda się wskazać, które elementy są niezbędne w obliczeniach i dlaczego tak ważne jest jak najlepsze ich przygotowanie i sprawdzenie początkowych założeń.

Stopa dyskontowa

Istotnym obliczeniem przy analizie finansowej projektu inwestycyjnego jest stopa dyskontowa, która umożliwia badanie zmian wartości pieniądza w czasie.

Przykładowo, jeśli zakopiemy 1000 zł w ziemi na pięć lat, to będziemy mogli za nie kupić tylko tyle, co dziś za 800 zł. W kontekście inwestycji, jeśli włożymy 1000 zł i wyciągniemy 1000 zł to będzie to strata, ponieważ przez okres inwestycji złotówka straciła na wartości.

W naszym przykładzie wystarczy, że przygotujemy odpowiednią tabelę, która będzie pobierała część wartości z założeń, a pozostałe będą wynikiem odpowiednich obliczeń, które szczegółowo można podejrzeć w pliku Excela. Tylko dwie wartości są wpisane ręcznie. Będą one potrzebne do rozpoczęcia obliczeń (tabela 2).

Przybliżmy tutaj trochę obliczane wartości:

WACC (Weight Average Cost of Capital) – średni ważony koszt kapitału – wskaźnik finansowy, informujący o przeciętnym koszcie względnym kapitału zaangażowanego w finansowanie inwestycji przez przedsiębiorstwo;

FCFF (Free Cash Flow to Firm) – wolne przepływy pieniężne dla wszystkich finansujących;

FCFE (Free Cash Flow to Equity) – wolne przepływy pieniężne dla właścicieli.

Obliczanie wolnych przepływów pieniężnych dla wszystkich finansujących

Teraz pojawia się coraz więcej obliczeń – wystarczy, że przełożymy definicje finansowe różnych wskaźników na odpowiednie właściwe wnioski na temat inwestycji:

EBIT (Earnings Before Deducting Interest and Taxes) – zysk operacyjny, czyli zysk przed odliczeniem podatków i odsetek;

NOPAT (Net Operating Profit After Tax) – zysk operacyjny po opodatkowaniu, czyli po prostu EBIT minus podatek;

Wartość rezydualna zwana także wartością resztową – wartość przedmiotu w momencie jego odsprzedaży. Z założenia uwzględniana tylko w ostatnim roku projektu;

PV (Present Value) – wartość bieżąca, czyli w naszym przykładzie jest to wartość uwzględniająca obliczoną wcześniej stopę dyskontową;

NPV (Net Present Value) – wartość bieżąca netto, czyli po prostu suma wszystkich wartości PV w okresie analizy łącznie z rokiem zerowym, w którym zakupiono nową maszynę.

Wartość projektu i implikowana wartość długu

Kolejnym krokiem jest obliczenie wartości brutto projektu na koniec każdego z analizowanych lat. Przy okazji obliczymy jeszcze implikowaną wartość długu, czyli wartość brutto projektu przemnożoną przez udział kapitału obcego (banku) w inwestycji (tabela 4).

Obliczanie wolnych przepływów pieniężnych dla właścicieli

Większość obliczeń jest bardzo podobna, jak przy obliczaniu wolnych przepływów pieniężnych dla wszystkich finansujących. Musimy pamiętać, że tym razem trzeba uwzględnić spłacanie odsetek, przy których będziemy uwzględniać wartość implikowaną długu, gdyż pożyczka niejako zabiera nam część przychodu (tabela 5).

Ocena opłacalności inwestycji w projekt

W końcu na podstawie dotychczasowych obliczeń możemy dokonać oceny opłacalności inwestycji. Dzięki temu, że korzystamy z Excela, będziemy mieli znacznie ułatwione obliczenia, ponieważ w wielu przypadkach możemy skorzystać z gotowych funkcji Excela (tabela 6).
­Przykładowe metody:

NPV (Net Present Value) – ­wartość bieżąca netto;

IRR (Internal Rate of Return) – wewnętrzna stopa zwrotu;

MIRR (Modificated Internal Rate of Return) – zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu;

NPVR (Net Present Value Rate) – wskaźnik wartości bieżącej netto.

Zdyskontowany okres zwrotu

Przy analizach projektów inwestycyjnych warto czasem obliczyć, kiedy projekt (i czy w ogóle) zacznie być zyskowny, czyli zwrócą się zainwestowane w niego środki i zacznie generować zysk. Pamiętamy w tych obliczeniach o tym, że wartość pieniądza zmienia się w czasie (tabela 7).

W pierwszym wierszu obliczamy zdyskontowane wolne przepływy pieniężne dla wszystkich finansujących. W drugim sprawdzamy, w którym roku wartość w pierwszym wierszu przekroczy zero. Trzeci wiersz to po prostu numery lat inwestycji. Czwarty wiersz pokazuje nam, ile zarobiliśmy (wartość zdyskontowana) w danym roku. W piątym wierszu odnajdujemy ostatnią wartość ujemną w naszej inwestycji w pierwszym wierszu tej sekcji obliczeń. Szósty wiersz to wartość przychodu w pierwszym roku, gdy spłaciliśmy naszą inwestycję (zakupioną maszynę).

Następne obliczenia to rok, kiedy spłaciliśmy całą kwotę inwestycji, a nawet nam trochę zostało. Poniżej znajdują się obliczenia pokazujące, jaką część ostatniego roku musieliśmy pracować, żeby wyjść na zero. Ostatnia komórka to dokładny moment (rok i jego część), kiedy z naszych obliczeń wynika, że odzyskaliśmy całą zainwestowaną kwotę.

Menadżer scenariuszy

Fakt, że przy obliczeniach korzystamy z Excela, ułatwia ewentualną zmianę założeń. Wystarczy, że zmienimy początkowe wartości, a pozostałe obliczenia dopasowują się odpowiednio do założeń.

Excel dodatkowo może ułatwić zapamiętanie różnych wariancji danych za pomocą polecenia „menadżer scenariuszy”, który znajduje się na karcie „Dane” w sekcji poleceń „Analizy warunkowej”.

Podsumowanie

Przy analizie finansowej projektu możemy posłużyć się różnymi obliczeniami i parametrami. Ważne jest, żebyśmy korzystali z parametrów, które są dla nas zrozumiałe. Przykładem niech będzie w tym artykule zdyskontowany okres zwrotu, czyli parametr, który mówi nam jak dużo potrzeba, żeby inwestycja się nam zwróciła (uwzględniając zmianę wartości pieniądza w czasie). Dzięki temu wiemy kiedy odzyskamy pieniądze i będziemy mogli poszukiwać kolejnej inwestycji, a poprzednia powinna przynosić nam dalej systematyczne zyski.

Musimy też hamować zbyt pozytywne założenia i starać się je określać realistycznie, a nawet pesymistycznie, żeby sprawdzić, jak będzie wyglądała inwestycja przy różnych scenariuszach.