Struktura kapitału w jednostkach gospodarczych jest jednym z ważniejszych zagadnień związanych z zarządzaniem finansami przedsiębiorstw. Odpowiednie proporcje pomiędzy kapitałem własnym a kapitałem obcym zapewniają właścicielom przedsiębiorstwa najbardziej produktywne wykorzystanie majątku. Rozważania na temat struktury kapitału należałoby rozpocząć od usystematyzowania wiedzy na temat kwestii związanych z samym kapitałem. Obecnie w nomenklaturze księgowej najczęściej wyróżnia się kapitał własny oraz kapitał obcy. Elementami składowymi kapitału własnego według sprawozdawczości finansowej są przede wszystkim kapitał podstawowy, zapasowy, rezerwowy, z aktualizacji wyceny oraz zysk z roku obecnego i lat ubiegłych. Generalnie jest to odpowiednik wartościowy majątku, który stanowi własność jednostki.
Z perspektywy interesariuszy przedsiębiorstwa, a zwłaszcza jego udziałowców, kapitały własne są środkami zaangażowanymi w celu finansowania majątku lub/i działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Zasadniczo przyjęto, że kapitał własny powinien przede wszystkim finansować majątek przedsiębiorstwa. Taka struktura zapewnia właścicielom poczucie bezpieczeństwa, wynikające z faktu ewentualnego spieniężenia majątku w wypadku upadku przedsiębiorstwa lub zaprzestania jego działalności. Warto tutaj zaznaczyć, że to podejście w pewien sposób jest mocno uproszczone, a struktura kapitału i tak powinna w znacznej mierze zależeć od rodzaju działalności, jaką wykonuje dane przedsiębiorstwo. Przechodząc do definicji kapitału obcego, należy na początku wymienić jego strukturę od strony nomenklatury księgowej. Na kapitał obcy składają się zobowiązania długoterminowe oraz krótkoterminowe. Różnica pomiędzy zobowiązaniami krótkoterminowymi a długoterminowymi dotyczy głównie okresu ich spłaty. W przypadku krótkoterminowych jest to najczęściej okres do 12 miesięcy, natomiast w przypadku zobowiązań długoterminowych mówimy o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy. Określając kapitał obcy jednym zdaniem, można go zdefiniować jako środki oddane do dysponowania dla przedsiębiorcy, w określonych terminach. Warto zaznaczyć, że kapitał obcy powinien finansować środki obrotowe i część aktywów trwałych przedsiębiorstwa, czyli majątku. Zasadniczo zobowiązania krótkoterminowe finansują majątek obrotowy, a zobowiązania długoterminowe majątek trwały. Z podanych powyżej definicji i krótkich opisów wyłania się nam powoli model finansowania działalności gospodarczej, który pozwala na możliwie najbardziej efektywne wykorzystanie źródeł majątku w obrocie gospodarczym.
W pierwszej kolejności, aby określić, w jaki sposób finansować działalność gospodarczą oraz jakiego kapitału „doważyć”, należy oszacować następujące wskaźniki:
Wskaźnik rentowności kapitałów własnych (ROE, ang. return of equity), który odpowie nam na pytanie, jak bardzo zyskowna jest inwestycja w udziały przedsiębiorstwa. Ma on największe znaczenie dla właścicieli przedsiębiorstwa. Najczęściej wskaźnik ten jest wyliczany jako iloraz zysku netto do poziomu kapitałów własnych. Podawany jest on w procentach. Im wyższy jest procent, tym lepiej dla właścicieli, oznacza to bowiem, że kapitał, który zaangażowali, daje wymierne efekty. Nadwyżka finansowa może implikować możliwość wypłaty dywidendy dla udziałowców. Wysoki wskaźnik ROE jest podstawą do rozpatrywania możliwości wsparcia się kapitałem obcym. Przedstawiony wniosek wynika z faktu, że łączny poziom kapitałów własnych jest na tyle wysoki, iż gwarantuje to względne bezpieczeństwo oraz możliwość zaciągania ewentualnych dalszych zobowiązań.
Stosunek zadłużenia do kapitału własnego. Wskaźnik ten ma dość jednoznaczny charakter – informuje on, jaka jest wartość zadłużenia przypadająca na jedną jednostkę kapitału. Oblicza się go, sumując zobowiązania krótkoterminowe i długoterminowe oraz dzieląc je przez kapitał własny. Rzadko jest prezentowany jako procentowa wartość. W większości przypadków jego wartość jest wyższa od 1. Oznacza to przede wszystkim fakt, że przedsiębiorstwa najczęściej finansują się długiem. Można go interpretować na wiele sposobów, jednak najistotniejsze jest, aby zwracać uwagę, czy nie przybiera on skrajnych wartości. Załóżmy, że wartość tego wskaźnika wynosi 20 – oznacza to, że przedsiębiorstwo bardzo silnie finansuje się kapitałem dłużnym. Rodzi to potencjalne ryzyko, że w przypadku trudności finansowych rezerwy pozostające w kapitałach własnych i zysk netto mogą nie zaspokoić żądań wierzycieli, a przedsiębiorstwo może zostać postawione w stan upadłości. W takim wypadku udziałowcy raczej nie zaspokoją swoich potrzeb z majątku przedsiębiorstwa w razie jego bankructwa. Odwrotna sytuacja, czyli wskaźnik oddalony od wartości 1, np. 0,12, oznacza, że przedsiębiorcy głównie finansują się majątkiem własnym, co może oznaczać, że jest to bezpieczny sposób, ale również mało efektywny.
Pozostałe 61% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
