Produkty finansowe w finansowaniu przedsiębiorstw

Ich pominięcie na etapie dokonywania wyboru nierzadko prowadzi do decyzji znacznie odbiegających od optymalnych. Tematyka niniejszego artykułu jest bardzo szeroka, gdyż nawet porównanie różnych ofert tego samego produktu finansowego może być zadaniem bardzo złożonym. Celem autorów jest zwięzłe i przystępne omówienie dostępnych przedsiębiorstwom możliwości na polskim rynku, zwracając uwagę na ich względne wady i zalety oraz dopasowanie do określonych sytuacji.

1. Kredyt bankowy i pożyczka

Kredyty bankowe są najczęściej wykorzystywanym źródłem finasowania firm. Na podstawie umowy kredytowej bank udostępnia ustaloną kwotę na określonych warunkach. W zamian przedsiębiorstwo zobowiązane jest, poza zwrotem pożyczonej sumy, do przekazania bankowi należnego mu wynagrodzenia w formie odsetek oraz prowizji. Odsetki i prowizje zostają zaliczone przez przedsiębiorstwo do kosztów finansowych, czyli występuje efekt tarczy podatkowej.

Oczywiście, nie wszystkie podmioty gospodarcze mają dostęp do tej formy finansowania. Banki, minimalizując swe ryzyko, udzielają kredytów tylko podmiotom, które w wyniku przeprowadzonych analiz uznają za posiadające zdolność kredytową, czyli możliwość spłaty kredytu. Jednym z ważnych kryteriów oceny kredytowej jest aktualne zadłużenie przedsiębiorstwa. Z tego względu zaciągnięcie kredytu zmniejsza zdolność kredytową w przyszłości. Ponadto kredytodawcy wymagają ustanowienia zabezpieczenia. O uzyskanie kredytu trudno firmie o krótkiej historii, znajdującej się w trudnej sytuacji finansowej, z niską wartością środków mogących stanowić zabezpieczenie.

Możliwe jest uzyskanie finansowania bardzo zbliżonego charakterem do kredytów również przez przedsiębiorstwa nieposiadające zdolności kredytowej. Chodzi tu o pożyczki oferowane przez podmioty pozabankowe. O ile kredytów mogą, na mocy Prawa bankowego, udzielać tylko banki, to pożyczki mogą być udzielane przez każdy podmiot gospodarczy lub osobę fizyczną. Oczywiście, pożyczkodawcy udzielający pożyczek firmom bez zdolności kredytowej ponoszą wyższe od banków ryzyko, domagają się zatem wyższego wynagrodzenia w formie wynagrodzenia i prowizji. Podkreślić należy, że także dla przedsiębiorstw bez zdolności kredytowej istnieje kilka możliwości uzyskania finansowania i niekoniecznie muszą wybierać tylko wśród pożyczek pozabankowych.

Z punktu widzenia prowadzonej analizy warto wyróżnić dwa zasadnicze rodzaje kredytów: inwestycyjne oraz obrotowe. Kredyt inwestycyjny służy głównie zwiększeniu majątku firmy i udzielany jest zazwyczaj na kilka lat. Stosunkowo długi okres kredytowania jest czynnikiem zwiększającym ryzyko banku, co zwykle skutkuje tym, że jest on relatywnie drogi. Z drugiej strony większość kredytu zostaje zaliczona do zobowiązań długoterminowych, a zatem w niewielkim stopniu wpływa on na pogorszenie wskaźników płynności.

Kredyt obrotowy służy finansowaniu bieżącej działalności i – podobnie jak inne produkty o podobnym przeznaczeniu (np. kredyt w rachunku bieżącym czy linia kredytowa) – zaliczany jest w całości do zobowiązań krótkoterminowych. W ten sposób znacznie obniża wskaźniki płynności. Krótki okres kredytowania skutkuje stosunkowo niskim kosztem kredytu. Powyższe kredyty często mają charakter odnawialny. Tym samym może powstać „pokusa” sfinansowania nakładów inwestycyjnych na przykład za pomocą odnawialnej linii kredytowej. Decyzja taka niesie za sobą ryzyko związane z możliwością odmowy przez bank odnowienia linii na kolejny okres, co spowoduje konieczność natychmiastowej spłaty zobowiązania.