Exit tax

Dlaczego wprowadzono exit tax?

Podatek od dochodu z niezrealizowanych zysków, zwany exit tax (podatek od wyjścia) przewidziany jest dla osób i podmiotów, które przenoszą składniki swojego majątku za granicę, w wyniku czego Polska może stracić możliwość opodatkowania dochodów z tego majątku. Przepisy te wywołują wiele kontrowersji, gdyż w praktyce opodatkowaniu podlega dochód, którego podatnik jeszcze nie uzyskał (i być może w ogóle go nie uzyska). Exit tax jest rzeczywistym podatkiem od wirtualnego dochodu.

Zmiana rezydencji podatkowej lub transfer poszczególnych składników majątku za granicę mogą wywoływać negatywne konsekwencje finansowe dla państwa emigracji. Związane jest to z faktem, że państwo to wskutek tego rodzaju zdarzeń może tracić przyszłe wpływy podatkowe. Podatnicy w razie zmiany rezydencji przestają bowiem podlegać w państwie emigracji nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Czasami taka zmiana rezydencji może mieć na celu wyłącznie uniknięcie podatku lub jego zmniejszenie. Państwa starają się więc zapobiegać temu problemowi. Jednym ze sposobów walki ze skutkami emigracji podatników lub transferu składników majątku za granicę na płaszczyźnie podatkowej jest wprowadzenie szczególnego rodzaju uregulowania – podatku od wyjścia.

Rozwiązanie nie jest jednak wymysłem polskiego ustawodawcy. Exit tax stosowany jest w przepisach wielu państw (podatek od wyjścia stosowany jest m.in. w Niemczech, Holandii, Danii, Hiszpanii, Irlandii, Luksemburgu, Portugalii, Szwecji oraz we Włoszech i we Francji). Wprowadzenie tego rozwiązania wymusza również dyrektywa Rady (UE) 2016/1164 z 12 lipca 2016 r. ustanawiająca przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz.U. UE L 193 z 19.7.2016, str. 1) – tzw. dyrektywy ATAD. W art. 5 dyrektywy przewidziano, że jednym z rozwiązań przeciwdziałających unikaniu opodatkowania jest podatek od wyjścia.

Dyrektywa UE jest takim przepisem unijnym, który każde państwo Unii Europejskiej powinno implementować do swojego ustawodawstwa. Termin wprowadzenia do ustawodawstw wewnętrznych art. 5 dyrektywy ATAD upływa 31 grudnia 2019 r. Polski ustawodawca wprowadził te przepisy na rok przed terminem narzuconym przez dyrektywę. W dodatku istnieją wątpliwości, czy polskie przepisy prawidłowo implementowały regulacje unijne.

Dyrektywa ATAD – unijny pomysł na exit tax

Ministerstwo Finansów, uzasadniając projekt wprowadzenia w ustawach o podatku dochodowym (zarówno od osób prawnych, jak i od osób fizycznych) podatku od niezrealizowanych zysków, stwierdziło, że ma to na celu dostosowanie polskich przepisów podatkowych do wprowadzonych w 2016 r. zmian w prawie Unii Europejskiej w zakresie opodatkowania niezrealizowanych zysków kapitałowych w przypadku przeniesienia składników majątku, rezydencji podatkowej lub stałego zakładu. Chodzi tutaj o dyrektywę Rady (UE) 2016/1164 z 12 lipca 2016 r. ustanawiającą przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania opodatkowania, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego (Dz.U. UE L 193 z 19.7.2016, str. 1) – tzw. dyrektywę ATAD (The Anti Tax Avoidance Directive).

Dyrektywa ATAD została opublikowana 12 lipca 2016 r. i weszła w życie 8 sierpnia 2016 r. Ma ona na celu zwiększenie skuteczności krajowych systemów podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przeciwdziałania erozji baz podatkowych na rynku wewnętrznym i przenoszeniu zysków poza obszar rynku wewnętrznego. Cel ten ma zostać osiągnięty poprzez wdrożenie przez wszystkie państwa członkowskie UE do swoich przepisów krajowych określonych rozwiązań (instytucji) prawnych przeciwdziałających tzw. optymalizacji podatkowej, w tym regulacji przewidującej opodatkowanie niezrealizowanych zysków kapitałowych w przypadku przeniesienia składników majątku, rezydencji podatkowej lub stałego zakładu (exit taxation).