Utrata wartości stanowi jeden z trudniejszych obszarów w rachunkowości rzeczowych aktywów trwałych. Podstawowa definicja wynikająca z ustawy o rachunkowości stanowi, iż trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego, doprowadzającego wartość składnika aktywów, wynikającą z ksiąg rachunkowych, do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku – do ustalonej w inny sposób wartości godziwej, co wynika z literalnego brzmienia art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości (UoR).
Regulacje dotyczące tego zagadnienia zostały zawarte również w Krajowym Standardzie Rachunkowości 4 „Utrata wartości aktywów” (KSR 4) oraz Międzynarodowym Standardzie Rachunkowości 36 „Utrata wartości aktywów” (MSR 36). Należy przy tym zaznaczyć, że MSR 36 nie dotyczy jedynie rzeczowych środków trwałych, ale i również innych pozycji, takich jak wartości niematerialne, nieruchomości inwestycyjne, które wyceniane są według modelu kosztu (ceny nabycia/
/kosztu wytworzenia) czy wartości firmy.
W myśl Krajowych Standardów Rachunkowości 4 „Utrata wartości aktywów” jednostka nie rzadziej niż na każdy dzień bilansowy ustala, czy zachodzi potrzeba przeprowadzenia procedury ustalania odpisu aktualizującego wycenę aktywów, które utraciły wartość. Odnosi się to zarówno do aktywów, które wykorzystywane są do działalności operacyjnej oraz inwestycji, bez względu na to, czy są one gotowe do użytkowania, czy jeszcze nie. Pomocnym w tym procesie jest zbadanie okoliczności ustalanych na podstawie wewnętrznych i zewnętrznych źródeł informacji. W razie wystąpienia przesłanek dotyczących utraty wartości firmy – koniecznym jest przeprowadzenie testu na utratę wartości aktywów w celu oszacowania ich wartości odzyskiwalnej.
Należy dokonać weryfikacji, czy wartość przyszłych korzyści ekonomicznych netto z danego obiektu oceny utraty wartości nie jest niższa od wartości księgowej na dzień bilansowy. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego.
KSR 4 wskazuje, że w ramach testu wycenia się wartość odzyskiwalną aktywa oraz definiuje ją jako wyższą od wartości:
- handlowej – pomniejszonej o koszty sprzedaży,
- użytkowej – stanowiącej wartość zdyskontowanych przyszłych korzyści ekonomicznych netto, ustalonej przy założeniu jego dalszego utrzymywania.
W myśl standardu – ustalenie wartości odzyskiwalnej danego aktywa wymaga ustalenia zarówno jego wartości handlowej, jak i użytkowej. Jeżeli jednak na dzień przeprowadzania oceny – co najmniej jedna z tych wartości jest wyższa od wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych rozpatrywanego obiektu, to wówczas nie jest konieczne ustalenie obu wartości. Wystarczy jedynie ustalenie wartości, co do której oczekuje się, że będzie wyższa od wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych.
W celu ustalenia czy nastąpiła utrata wartości poszczególnych aktywów, ich wartość odzyskiwalną należy porównać z wartością, która wynika z ksiąg rachunkowych na dzień bilansowy. Utrata wartości aktywów zachodzi wtedy, gdy wartość odzyskiwalna danego obiektu jest niższa od jego wartości w księgach rachunkowych. Jeżeli wartość obiektu na dzień bilansowy jest niższa od wartości odzyskiwalnej, to nie zachodzi potrzeba jej aktualizowania.
Różnica między wyższą wartością wynikającą z ksiąg rachunkowych, wartością obiektu oceny utraty wartości a niższą jego wartością odzyskiwalną określa wysokość dokonywanego na dzień bilansowy odpisu aktualizującego wycenę aktywów tego obiektu, doprowadzającą nową wartość bilansową tego obiektu do jego wartości odzyskiwalnej.
Pozostałe 73% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuŹródło: Controlling i Rachunkowość Zarządcza nr 7-8/2023
