Jedną z podstawowych umiejętności, jakie powinien nabyć każdy ekonomista (choć nie tylko), jest budowa modelu analizy wrażliwości oraz umiejętność określenia najkorzystniejszego wariantu przy danych założeniach i w danych warunkach. Niniejszy artykuł prezentuje metodę wyznaczenia optymalnej ceny sprzedaży produktu przy różnych założeniach. Zaprezentowany model, uwzględniając dane kosztowe oraz planowaną wielkość sprzedaży, wyznaczy graniczny poziom jednostkowej ceny sprzedaży, czyli poziom, przy którym przedsiębiorstwo pokryje koszty produkcji. Na bazie tego poziomu model wskaże optymalną cenę maksymalizującą zysk przedsiębiorstwa.
Cena i elastyczność cenowa popytu
Zanim przejdziemy stricte do modelu i analizy wrażliwości, musimy rozpocząć od odrobiny teorii na temat ceny i elastyczności cenowej popytu. Co oczywiste, cena to kluczowy czynnik mający wpływ na planowany poziom przychód, a także cały model. Najważniejszym punktem na etapie kalkulacji optymalnej ceny jest określenie całkowitego poziomu kosztów wytworzenia produktów. Poziom ceny oferowany przez przedsiębiorstwo na wpływ na popyt na jego produkty ze strony kupujących. By określić, jak duży ma wpływ cena i jej zmiana, oblicza się elastyczność cenową popytu. Pokazuje ona, jak zmiana ceny produktu wpływa na zmianę popytu na ten produkt, oblicza się ją według następującego wzoru:
EP (Price elasticity) = % zmiana popytu / % zmiana ceny
Istnieją następujące rodzaje cenowej elastyczności popytu:
- Dla EP = 0 popyt jest doskonale nieelastyczny (inaczej sztywny). Zmiana ceny nie przekłada się na zmianę popytu, co oznacza, że konsumenci nabywają taką samą ilość dobra niezależnie od obecnego i wcześniejszego poziomu ceny.
- Dla EP w przedziale 0-1 popyt jest nieelastyczny. Oznacza to, że procentowa zmiana popytu jest mniejsza niż procentowa zmiana ceny.
- Dla EP = 1 popyt jest proporcjonalny, czyli wielkość popytu zmienia się w takim samym stopniu co zmiana ceny.
- Dla EP > 1 mówimy, że popyt jest elastyczny. W takiej sytuacji wielkość popytu zmienia się bardziej niż zmiana ceny.
Model – składowe
Model analizy wrażliwości zawiera następujące składowe, które można zmieniać według uznania:
- Elastyczność cenowa popytu (EP) wyrażona jako procent spadku wolumenu sprzedaży (Q) w wyniku zwiększenia ceny o dany procent.
- Koszty stałe ponoszone w procesie produkcji (KS).
- Koszt jednostkowy zmienny wytworzenia 1 sztuki wyrobu (JKZ).
- Planowany wolumen produkcji w szt. (Q)
- Procentowa zmiana ceny w procentach. Pierwsza cena, jaka zostanie wyznaczona w modelu, to minimalna cena jednostkowa, przy której przedsiębiorstwo osiągnie zysk równo 0 zł (pokryje w całości koszty stałe i zmienne produkcji).
Wspomniana wyżej cena minimalna (z ang. price minimum) obliczana jest według wzoru:
P min = (JKZ x Q + KS)/Q , gdzie
JKZ – jednostkowy koszt zmienny
Q – wolumen produkcji
KS – koszty stałe
Model – przykład praktyczny nr 1
Zacznijmy od ustalenia ceny minimalnej. Dla naszego przykładu przyjmijmy, że:
- Jednostkowy koszt zmienny = 100 zł.
- Planowany wolumen produkcji = 125.000 szt.
- Koszty stałe = 2.250.000 zł.
Przy wskazanych wielkościach cena minimalna = 118 zł, obliczona w następujący sposób zgodny ze wzorem:
P min = (100 x 125.000 + 2.250.000)/125.000
Pozostałe założenia niezbędne do stworzenia pełnego modelu to procentowy wzrost ceny oraz elastyczność cenowa popytu. Przyjęto do modelu odpowiednio 3% i 5%. Wszystkie założenia prezentuje Tabela 1.
Pozostałe 50% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuŹródło: Controlling i Rachunkowość Zarządcza nr 01/2025
