Umowa pożyczki akcji w księgach rachunkowych

Wypożyczone akcje nie powinny być wykazane jako składniki. Powinny być wykazane jako inne składniki aktywów. Na tej transakcji spółka nie powinna wykazać wpływu na wynik finansowy. Przychodem będzie dopiero wynagrodzenie po zwrocie tych akcji.

Uzasadnienie

Umowa pożyczki akcji zawierana jest w oparciu o zasadę swobody umów, na podstawie art. 720 w zw. z art. 3531 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Jest to umowa nienazwana, posiadająca istotne elementy umowy pożyczki. W tym zakresie umowa pożyczki akcji jest zbliżona do umowy pożyczki rzeczy oznaczonych co do gatunku, która przenosi ich własność na pożyczkobiorcę (wraz z udzieleniem pożyczki) lub na pożyczkodawcę (wraz z jej zwrotem). W odniesieniu do papierów wartościowych umowa pożyczki powoduje przejście wszelkich praw i obowiązków z papieru wartościowego z pożyczkodawcy na pożyczkobiorcę lub z pożyczkobiorcy na pożyczkodawcę w przypadku zwrotu akcji.

Na czym polega umowa pożyczki akcji

Umowa pożyczki akcji to umowa pożyczki papierów wartościowych. Pożyczka papierów wartościowych jest specyficznym rodzajem umowy pożyczki, której przedmiotem są papiery wartościowe. Stronami pożyczki są pożyczkodawca (udzielający pożyczki) i pożyczkobiorca.

Pożyczka papierów wartościowych to czynność prawna polegająca na udostępnieniu własnych określonych papierów wartościowych do dyspozycji pożyczkobiorcy, na czas oznaczony lub nieoznaczony, z ustaleniem obowiązku po stronie pożyczkobiorcy do zwrotu dokładnie tych samych i takiej samej liczby papierów wartościowych. Standardem jest, że taka pożyczka jest odpłatna oraz zabezpieczona. Pożyczkobiorca w wyniku zawarcia umowy pożyczki w okresie jej trwania staje się uprawnionym do papierów wartościowych, w związku z czym uprawniony jest on do wszystkich praw wynikających z ich posiadania.

Pożyczka papierów wartościowych jest wykorzystywana zazwyczaj w sytuacji krótkiej sprzedaży, tj. zapewnienia rozliczenia transakcji kupna-sprzedaży papierów wartościowych, mimo chwilowego braku zbywanych papierów wartościowych na rachunku sprzedającego. Pożyczkodawcą papierów wartościowych (głównie akcji) jest zwykle biuro maklerskie lub bank powiernik przechowujący papiery wartościowe, np. funduszy inwestycyjnych, funduszy emerytalnych, zagranicznych inwestorów (bank powiernik pełni rolę pożyczkobiorcy od swoich klientów, udostępniającego następnie – we własnym imieniu – papiery kolejnym pożyczkobiorcom).

Taka umowa pożyczki może być też zawarta nie tylko między podmiotami finansowymi, ale również między innymi spółkami kapitałowymi. Wówczas umowa taka nie będzie zawarta w ramach krótkiej sprzedaży. W przypadku gdy jedna spółka kapitałowa zamierza zawrzeć z inną spółką kapitałową z siedzibą na terytorium Polski (dalej: „pożyczkobiorca”) umowę pożyczki akcji, przenosząc przy tym własność akcji na pożyczkobiorcę, transakcja nie będzie umową tzw. krótkiej sprzedaży, o której mowa w art. 2 ust. 1 lit. b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 236/2012 z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie krótkiej sprzedaży i wybranych aspektów dotyczących swapów ryzyka kredytowego.

Pożyczka papierów wartościowych wiąże się m.in. z:

• koniecznością ustanowienia zabezpieczenia,
• opłatą (prowizją, wynagrodzeniem) z tytułu pożyczki dla pożyczkodawcy,
• koniecznością zapewnienia rekompensaty dla pożyczkodawcy z tytułu utraconych korzyści, np. w przypadku otrzymania przez pożyczkobiorcę dywidendy w trakcie trwania pożyczki,
• ustaleniem zasad postępowania w przypadku zmiany istotnych cech pożyczanego papieru wartościowego (niektóre zdarzenia na papierach emitenta mogą polegać np. na zmianie wartości nominalnej, zamianie akcji na inne, przydziale dodatkowych papierów itd.).