Oskładkowanie i opodatkowanie zleceniobiorców oraz osób z nimi współpracujących

Oskładkowanie składkami ZUS zleceniobiorcy

Jeżeli osoba wykonująca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej (tj. umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) zawarła tę umowę z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, uważa się ją dla celów ubezpieczeń społecznych za pracownika (art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Z kolei, za osobę współpracującą ze zleceniobiorcami uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy wykonywaniu umowy cywilnoprawnej (umowy agencyjnej lub umowy zlecenia) (art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców oraz osób z nimi współpracujących finansują w odpowiedniej części, z własnych środków zarówno zleceniobiorcy jako ubezpieczeni, jak i zleceniodawcy jako płatnicy składek. Składkę na ubezpieczenie wypadkowe finansuje w całości z własnych środków zleceniodawca, zaś składkę na ubezpieczenie chorobowe pokrywa w całości z własnych środków sam zleceniobiorca. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców stanowi przychód, jeżeli w umowie cywilnoprawnej (tj. umowie agencyjnej, umowie zlecenia lub w innej umowie o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. W przypadku, gdy odpłatność za wykonanie ww. umów cywilnoprawnych została ustalona w innej formie, wówczas podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia wypadkowe i ew. chorobowe zleceniobiorców stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (przy czym, podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjętą do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe).

Pamiętać również należy, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, względnie ustalonego na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego kwartału roku poprzedniego.

Zleceniodawca jako płatnik składek jest zobowiązany do zaprzestania obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu przez zleceniobiorcę (ubezpieczonego) kwoty rocznej podstawy wymiaru składek.

Zbieg tytułów do objęcia składkami ZUS zleceniobiorcy

Zleceniobiorca może mieć równocześnie wiele różnych tytułów do ubezpieczeń społecznych, obejmujących pracę w oparciu o umowę zlecenie/umowę agencyjną/
/inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (w tym w ramach kilku tego typu umów), pracę na podstawie umowy o pracę, prowadzenie działalności gospodarczej, prawo do renty lub emerytury, pobieranie zasiłku macierzyńskiego, przebywanie na urlopie wychowawczym.

Jeżeli zleceniobiorca wykonuje pracę na podstawie kilku umów zleceń (umów agencyjnych lub innych umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia), zawartych z różnymi zleceniodawcami, obowiązkowym składkom ZUS podlega z wszystkich umów zleceń, których łączna podstawa wymiaru składek w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku, a także z następnej umowy zlecenia (każda następna umowa zlecenia, po przekroczeniu kwoty minimalnego wynagrodzenia nie będzie już rodziła obowiązku ubezpieczeń ZUS).

W przypadku, gdy umowa zlecenie (umowa agencyjna lub inna umowa o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) została zawarta z własnym pracodawcą lub też z innym podmiotem, niż własny pracodawca, ale jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, wówczas zleceniobiorca z tytułu wykonywania umowy zlecenia podlega ubezpieczeniom ZUS na takich samych zasadach, jak w przypadku umowy o pracę (tj. jak pracownik). Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie stanowił łączny przychód uzyskiwany z umowy o pracę oraz z umowy zlecenia (w takiej sytuacji, pracodawca nie zgłasza zleceniobiorcy do ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy zlecenia). Jeżeli zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy (spełnia warunki do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi z tytułu umowy o pracę), z której osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie i równocześnie zawarł umowę zlecenia z innym podmiotem niż własny pracodawca oraz nie wykonuje zlecenia na rzecz tego pracodawcy, wówczas z tytułu zawartej umowy zlecenie nie podlega ubezpieczeniom ZUS (w razie natomiast, gdyby zleceniobiorca z tytułu umowy o pracę nie osiągnął minimalnego wynagrodzenia, to umowa zlecenie podlegałaby oskładkowaniu składkami ZUS). Pamiętać także trzeba, że jeżeli zleceniobiorca pozostaje równocześnie w dwóch lub więcej stosunkach pracy, to dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia należy zsumować podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia ZUS z tytułu wszystkich umów o pracę (gdy łącznie ich wysokość osiąga wartość co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę – zleceniobiorca nie podlega obowiązkowym składkom ZUS).