W obecnej rzeczywistości gospodarczej spółki nierzadko nabywają akcje własne. Następnym krokiem jest ich umorzenie lub odsprzedaż zgodnie z wymogami określonymi w przepisach. W zależności od podjętych działań rozliczenie zakupu akcji własnych w księgach rachunkowych danej spółki może przebiegać inaczej.

W celu oceny wszystkich potencjalnych skutków nabycia akcji własnych należy przeanalizować przepisy:

  • Kodeksu spółek handlowych,
  • ustawy o rachunkowości,
  • ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych.

Kodeks spółek handlowych

Zgodnie z art. 359 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.), akcje mogą być umorzone, jeżeli tak stanowi statut. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie dobrowolne nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa statut. Według art. 359 § 2 k.s.h., umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać w szczególności: podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Umorzenie przymusowe następuje za wynagrodzeniem, które nie może być niższe od wartości przypadających na akcję aktywów netto wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy.

Jak wynika z art. 360 § 1 k.s.h., umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna być powzięta na walnym zgromadzeniu, na którym podjęto uchwałę o umorzeniu akcji.

Warto zauważyć, że – według art. 362 § 1 k.s.h. – co do zasady, spółka nie może nabywać wyemitowanych przez nią akcji własnych. Zakaz ten nie dotyczy następujących przypadków:

1) nabycia akcji w celu zapobieżenia bezpośrednio zagrażającej spółce poważnej szkodzie,

2) nabycia akcji, które mają być zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat,

2a) spółki publicznej nabywającej akcje w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z instrumentów dłużnych zamiennych na akcje,

3) nabycia akcji w drodze sukcesji uniwersalnej,

4) instytucji fi nansowej, która nabywa za wynagrodzeniem w pełni pokryte akcje na cudzy rachunek celem ich dalszej odsprzedaży,

5) nabycia akcji w celu ich umorzenia,

6) nabycia w pełni pokrytych akcji w drodze egzekucji celem zaspokojenia roszczeń spółki, których nie można zaspokoić w inny sposób z majątku akcjonariusza,

7) nabycia w pełni pokrytych akcji nieodpłatnie,

8) nabycia na podstawie i w granicach upoważnienia udzielonego przez walne zgromadzenie; upoważnienie powinno określać warunki nabycia, w tym maksymalną liczbę akcji do nabycia, okres upoważnienia, który nie może przekraczać pięciu lat, a także maksymalną i minimalną wysokość zapłaty za nabywane akcje, jeżeli nabycie następuje odpłatnie,

9) nabycia akcji w innych przypadkach przewidzianych w ustawie.

Zgodnie z art. 363 § 6 k.s.h., akcje własne należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji kapitału własnego w wartości ujemnej.

Pozostałe 65% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.

Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.

Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułu

Możesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.

Ulubione Drukuj

Zobacz również

Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności w świetle obowiązujących przepisów prawa

Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności w świetle obowiązujących przepisów prawa

Sprawozdania finansowe powinno być sporządzane zgodnie z określonymi zasadami, które opisane są w Ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz. U. z 2023 roku, poz. 120 ze zm. zwanej dalej Uor). Jedną podstawowych zasad jest zasada kontynuacji działalności (going concern principle). Zakłada ona, że jednostka gospodarcza będzie kontynuowała działalność w dającej się przewidzieć przyszłości w niezmienionym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym.

Czytaj więcej

Mechanizm podzielonej płatności

Mechanizm podzielonej płatności

Mechanizm podzielonej płatności (dalej: MPP), czyli split payment, to instytucja prawna przewidziana w art. 108a–108f ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Zakłada ona możliwość czy też obowiązek – w zależności od sytuacji – rozdzielenia dokonywanej płatności na kwotę netto oraz kwotę podatku VAT od nabywanych towarów i usług. Mechanizm podzielonej płatności ma na celu zwalczanie oszustw podatkowych oraz zwiększenie przejrzystości transakcji, zwłaszcza w handlu internetowym.

Czytaj więcej

Polecamy

Przejdź do

Partnerzy

Reklama

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.